Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς τι σχέση μπορεί να έχει μια χειμωνιάτικη νύχτα του Γενάρη του 1813 στην Οδησσό και μια ανοιξιάτικη νύχτα του Μάρτη του 1953 στην Αθήνα; Εκ πρώτης όψεως καμία. Κι όμως πίσω από το πέπλο της νύχτα δόθηκαν οι πιο φωτινές υποσχέσεις για το Έθνος που σημάδεψαν τη σύγχρονη Ιστορία του.
Δεκέμβριος του 1813 στο σπίτι του Σκουφά από την Άρτα στην Οδησσό, τρείς άντρες, ο Σκουφάς, ο Τσακάλωφ από τα Γιάννενα και ο Ξάνθος από την Πάτρα δίνουν τον όρκο " να συντρέξουν με το νου, την καρδιά και το σώμα εις την ελευθερία της πατρίδος ει δε άλλως το αίμα τους να χυθεί ως οίνος και το σώμα τους, η μη αξιούμενον ταφής, να γίνει βορά των θηρίων και των όρνεων ". Η "Φιλική Εταιρία" ήταν πια γεγονός.
Αθήνα του 1953 στο σπίτι του καθηγητή Γεράσιμου Κονιδάρη στην Ασκληπιού 36β δόθηκε ο όρκος για τη σύσταση της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών ( Ε.Ο.Κ.Α ).
" Ορκίζομαι στο όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος να φυλάξω θυσιάζων και την ιδίαν μου ζωή, υποφέρων και τα πιο σκληρά βάσανα, μυστικόν πάν ό,τι γνωρίζω και θέλω ακούσην δια την υπόθεσην της Ενώσεως της Κύπρου. Θα υπακούω δε τυφλώς εις τας εκάστοτε διδομένας μοι σχετικάς επιταγάς. "
Κάπου εκεί, στην έναρξη των δύο αγώνων, αρχίζει να χάνεται η πραγματικότητα μέσα στο θαύμα προκαλώντας το δέος για αυτά που σήμερα φαντάζουν μακρινά. Έτσι η μνήμη αναβαπτιζόμενη μέσα στα γεγονότα ψάχνει να βρει τη χαμένη μας υπόσταση. Ψάχνει να βρει τις ρίζες που στηρίχθηκαν οι τιτάνιοι αυτοί αγώνες. Ψάχνει να βρει τις αξίες και τα ιδανικά που σήμερα φαντάζουν ξένα.
Οι Έλληνες και στους δύο αγώνες δεν είχαν στρατιωτική παιδεία, είχαν όμως να επιδείξουν στρατιωτικά ανδραγαθήματα που τα θαυμάζει και ο πιο σύγχρονος στρατός. Τα ανδραγαθήματα όμως αυτά ήταν αποτέλεσμα της υπέρβασης των αδυναμιών των Ελλήνων. Η υπέρβαση αυτή που γίνεται πολλές φορές στην ελληνική ιστορία, είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων.
Πρωταρχικό ρόλο για την επιβίωση, πρώτα, των υποδούλων και μετά για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού έπαιξε η Ορθόδοξη Εκκλησία. Ίσως κανένας λαός δε συναίδεσε τους αγώνες του για την επιβίωση του με την πίστη του στο Θεό.
Ο Πατριάρχης Γεννάδιος την επομένη της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης ξεκινά την προετοιμασία για την Εθνεγερσία. Στην Κύπρο ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και οι τρεις Μητροπολίτες απαγχονίζονται στις 9 Ιουλίου 1821 για να ανασταλεί η Επανάσταση που ετοιμαζόταν στην Κύπρο. Αργότερα η Εθναρχούσα Εκκλησία διοργανώνει το Ενωτικό Δημοψήφισμα στις 15 Ιανουαρίου 1950 που είχε αποτέλεσμα το 96% του πληθυσμού να ζητήσει από τους Άγγλους την Ένωση της Μεγαλονήσου με τον Ελλαδικό Μητρικό κορμό.
" Όταν επιάσαμε τα όπλα είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και ύστερα υπέρ Πατρίδος ...;" θα πει ο Κολοκοτρώνης το 1838 στην Πνύκα και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος καλώντας το υπόδουλο Έθνος στον Αγώνα θα πει: "Οι εκκλησιές μας γενήκανε τζαμιά κι αχούρια των Τούρκων. Στα άρματα αδέλφια ή να ξεσκλαβωθούμε ή όλοι να πεθάνουμε και βέβαια καλύτερο θάνατο δεν μπορεί να προτιμήσει κάθε Χριστιανός και Έλληνας".
Είναι η ίδια αυτή πίστη που ένα σχεδόν αιώνα αργότερα θα παρακινήσει τον Κυριάκο Μάτση να πει: " Υπέστημεν δοκιμασίας αλλά ο Θεός μας εβοήθησε. Εξήσκησαν τρομεράς πιέσεις σε μας παντός είδους. Πάντως επείραν μαθήματα Ελληνικής ψυχής και το ομολόγησαν".
Οι Έλληνες είναι σίγουροι γιατί αγωνίζονται και ξέρουν ποιόν έχουν στο πλευρό τους. Ο Κολοκοτρώνης πολλές φορές έλεγε: "Ο Θεός υπέγραψε την Ελευθερία της πατρίδας και δεν παίρνει πίσω την υπογραφή του".
Αυτό το Θεό δοξολογούσαν τα παιδιά της Κύπρου κατά τον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. στα Φυλακισμένα Μνήματα. Τον ευχαριστούσαν για την τιμή που τους έκανε να θυσιαστούν για την Ελευθερία και την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.Ο 17χρονος Ευαγόρας Παλληκαρίδης δεν ανέβαινε στην αγχόνη αν δεν είχε στο λαιμό του, το σταυρό του.
Η συνείδηση εύκολα μπορεί ν'αποκοιμηθεί μετά από τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς. Η συνείσηση μένει ξύπνια μόνο όταν τροφοδοτείται. Και η τροφοδοσία αυτή γίνεται με τα κολυβογράμματα του Κρυφού Σχολειού. Εκεί τα Ελληνόπουλα βαπτίζονται κάτω από το αχνό φως του καντηλιού, στην κολυμβήθρα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού.
"Μόνο ωσάν εμάθαμε τα πρώτα γράμματα και είδαμε ποιους είχαμε προγόνους, θελήσαμε να τους μοιάσουμε και αναλάβαμε τον αγώνα" , θα ομολογήσει ο Γέρος του Μοριά, δίνοντας έτσι το στίγμα της παιδείας στην Επανάσταση.
Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Ρήγας Βελεστινλής, ο Καρατζάς και άλλοι Λόγιοι της εποχής προετοιμάζουν το έδαφος για τον Αγώνα οραματιζόμενοι το αύριο του Ελληνισμού. Μέσα από τον αγώνα θα ξεπηδήξει ο Διονύσιος Σολωμός με τον "Ύμνο εις την Ελευθερία" που ο Έλληνας θα τον πάρει και θα τον κάνει Εθνικό του Ύμνο.
Οι μαθητές στην Κύπρο αρνούνται πεισματικά να μάθουν Αγγλικά στα σχολεία και εμμένουν με δέος στην Ελληνική γλώσσα και στην Ιστορία των προγόνων τους. Ήταν αυτή η Ιστορία με τους Μαραθονομάχους και τους τριακόσους των Θερμοπυλών που έστελνε καθημερινά τα σαλπίσματα της για νέες θυσίες.
"Κάλλιονε μιας ώρας Ελεύθερη Ζωή
παρά σαράντα χρόνους σκλαβιά και φυλακή"
έγραψε ο Ρήγας Φεραίος στο Θούριο του,
"Θα πάρω μιαν ανηφοριά
Θα πάρω μονοπάτια
να βρω τα σκαλοπάτια
που πάν στη Λευτεριά"
θα γράψει ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης αργότερα.Αυτός ήταν ο πόθος των αγωνιστών. Η στιγμή, η ώρα της Λευτεριάς για την Πατρίδα έστω κι αν οι ίδιοι δεν θα προλάβαιναν να τη ζήσουν θυσιαζόμενοι στο βωμό της για τις επόμενες γεναιές.
Γνωρίζανε όμως και η γενιά του '21 και η γενιά του '55 τη σχέση που είχαν με την Πατρίδα. Η Πατρίδα γι αυτούς πέρα από τον τόπο κατοίκησης τους ήταν συνδεδεμένη με την ίδια την ύπαρξη τους, με την ταυτότητα τους.Πατρίδα ήταν ο θεμέλιος λίθος των πιστεύω και των ιδανικών τους.
Γι αυτή την Πατρίδα, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, πολιορκώντας την Ακρόπολη προτίμησε να δανίσει βόλια στους Τούρκους να τον πολεμήσουν, παρά να τους παρακολουθεί πριν τη μάχη να χαλούν τον παρθενώνα για να βγάλουν το μολύβι από τους κίονες.
"Το κελί μου εβρίσκεται ακριβώς απέναντι από του Ζάκου και του Χαρίλαου Μιχαήλ.Τραγουδούμε πατριωτικά τραγούδια γιατί πάσχουμε για την Πατρίδα" , γράφει ο Ιάκωβος Πατάτσος και ανυψώνει την πατρίδα σε στοιχείο ύπαρξης και όχι χώρο ύπαρξης.
Δυστυχώς και οι δύο αγώνες συναντόνται και στο τέλος τους. Η Εθνεγερσία του '21 δεν κατέλειξε στο στόχο της, την απελευθέρωση όλης της Ελλάδας. Η Ελλάδα για να πάρει τη σημερινή γεωραφική της έκταση χρειάστηκαν πολλοί αιματηροί αγώνες, όπως το 1864 για την Ένωση των Επτανήσων και το 1881 για τη Θεσσαλία και την Άρτα. Όπως και οι αγώνες του 1912-13 για την απελευθέρωση της Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Θράκης και της Κρήτης.
Ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. το '55 ξεκίνησε για την απελευθέρωση της Κύπρου από τους Άγγλους και την Ένωση της με τη Μάνα Ελλάδα. Τελικά κατέληξε στην ψευδεπίγραφη ανεξαρτησία του 1960 που οδήγησε στην Τουρκική Εισβολή και την κατάληψη του 37% της Κυπριακής γης.
Γι' αυτή την υπέροχη Ορθόδοξη Πατρίδα μας, αγωνίστηκαν με Ακάθιστους Ύμνους και Ακριτικά τραγούδια οι κάτοικοι της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, με τραγούδια κλεφτουριάς οι αγωνιστές του '21 και με θούρια Λευτεριάς και Ύμνους για την Ελλάδα οι αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α.
Για να συναντήσουμε όλους αυτούς και να αναστήσουμε πλέον το Έθνος πρέπει να περάσουμε όπως γράφει ο "αγράμματος" καθηγητής Μακρυγιάννης στα Απομνημονεύματα του από το "Εγώ" στο "Εμείς". Μόνο τότε θα μπορέσουμε όλοι μαζί να αναστήσουμε αυτή την Πατρίδα. Πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι μόνο έτσι θα συναντηθούμε και πάλι στο διάβα της Ιστορίας με τους ήρωες του '21 και του '55.
Θα τους εξηγήσουμε τότε ότι μπορεί να " άργειε νάλθη εκείνη μέρα και ήταν όλα σιωπηλά γιατί τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά", το δέντρο όμως της Λευτεριάς δεν αποξηράνθηκε. Δεν αποξηράνθηκε γιατί ποτίστηκε με το δικό τους αίμα.
Θα τους πούμε τότε ξεκάθαρα ότι Απ' τα δικά μας κόκκαλα βγαλμένη θα υποδεχθούμε ξανά τη Λευτεριά σαν και πρώτα ανδρειωμένη και θα την προσφωνήσουμε όπως αυτοί μας έμαθαν : "Χαίρε ω Χαίρε Ελευθεριά".
